ԳԵՂԵՑԻԿՆ ՈՒ ՄԱՔՈՒՐՆ ԱՐՎԵՍՏԱԳԵՏՆ ԱՌԱՋԻՆՆ ԻՐ ՄԵՋ ՊԻՏԻ ԳՏՆԻ

ԱՆԻ ՌԱՓՅԱՆ

Երբեմն պատահում է, որ մտնում ես մեկի տուն ու միանգամից հասկանում, որ սա ոչ միայն արվեստասերի, այլեւ արվեստագետի տուն է: Նման տուն մտա եւ ես: Պատերից կախված նկարները, տան տարբեր անկյուններում դրված քանդակներն ու կոլաժները, կենցաղային հասարակ իրերի գեղագիտական ձեւավորումը փաստեցին, որ չեմ սխալվում...

«Ինչ աչքս բացել եմ, արվեստի մեջ եմ եղել: Միշտ ձգտել եմ` պապայի պես նկարեմ, պապայի պես քանդակեմ. պապայի ազդեցությունը միշտ էլ եղել է ինձ վրա»,- խոստովանում է 25-ամյա Հայկ Մարկոսյանը` ավելացնելով. «Այս պայմաններում իմ ոճը ստեղծելը շատ դժվար եղավ, բայց շատ ուրախ եմ, որ երբ հիմա երկու նկար իրար կողքի են կախված, մարդիկ զանազանում են` որն է իմը, որը` հայրիկինս»:

Հայկի հայրը` Աշոտ Մարկոսյանը, քանդակագործ է, 1974 թ. ավարտել է Փ. Թերլեմեզյանի անվան ուսումնարանը: Քանդակագործության հանդեպ սերը իր մոտ ժառանգական չի եղել, առաջացել է 4-րդ դասարանում, երբ մի հնդկական ֆիլմ դիտելիս քանդակներ է տեսել ու տարվել է դրանով: Հենց այդ տարիքում էլ քանդակել է Վարդան Մամիկոնյանի եւ Սայաթ-Նովայի կիսանդրիները: Վերջինը հետագայում կորել է, իսկ առաջինն այժմ դրված է Արթիկի 7-րդ դարի եկեղեցու դռան մոտ եւ քչերը գիտեն, որ դա նրա գործն է:

Ա. Մարկոսյանը դեմ չի եղել, որ որդին շարունակի իր ուղին: Միշտ էլ ձգտել է, որ որդին ոչ թե իրեն նմանվի, այլ գտնի իրենը: Երբ Հայկն այլ ոճ ընտրեց, հայրը շատ գոհ էր եւ ուրախ: Հայկի համար մասնագիտության ընտրությունը երբեք էլ տարակուսանքի տեղիք չի տվել. փոքրուց էլ իմացել է` ինչ է դառնալու: 2008 թ. ավարտել է Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի կիրառական արվեստների բաժինը, հետո Գյումրիում վերապատրաստվել է վարպետի մոտ: Համադրելով ուսուցիչների ոճերը` ստեղծել է իրենը. հիմնական ուղղվածությունը գեղանկարչությունն է. «Գտնում եմ, որ յուրաքանչյուր երեխա էլ դպրոցից պիտի ուսումնասիրի նկարչություն, որովհետեւ այն արվեստի, բնության, գեղեցիկի նկատմամբ սեր է ձեւավորում, ճաշակ է կրթում»,- նշում է Հայկը:

Ավագ արվեստագետը գտնում է, որ մշտական կապի մեջ է բնության հետ: Աշխատանքները ոչ միայն քարից են, գիպսից, կավից, այլեւ` փայտից: Ծառի արմատներից, ճյուղերց այնպիսի բաներ է ստեղծում, որ հեռվից դիտելիս երբեք չես ասի, որ փայտից են:

Պակաս կապված չէ բնությանը նաեւ որդին. նկարներում մեծամասամբ գյուղական պարզ միջավայրն է, կիսախարխուլ ու հնամենի տները, որոնք իրենց մեջ ընտանեկան դարավոր ջերմություն ու իրական կյանք են պարունակում:

Ըստ Ա. Մարկոսյանի, թեեւ քանդակագործությունն ու նկարչությունը շատ կապված են իրար, բայց նկարչությունն ավելի մեծ հնարավորություններ է տալիս: Այնուամենայնիվ նրա համար առաջնահերթը, հոգեհարազատ քանդակագործությունն է, իսկ նկարում է միայն ազատ ժամանակ:

Ի տարբերություն հորը, որդին քանդակով քիչ է զբաղվում` երբեմն փոքրիկ խաչքարեր է պատրաստում, նաեւ խեցեգործությամբ է հետաքրքրվում:

«Քանդակագործը բազմակողմանի զարգացած մարդ պիտի լինի, շատ կարդացած, լավ իմանա անատոմիա, հոգեբանություն»,- վստահեցնում է քանդակագործը եւ հավելում. «Պատահում է, որ պատվերը չեմ ընդունում, եթե սխալ բան են պահանջում, բայց բացատրում եմ դրա անհնարինությունը»:

Արդեն 24 տարեկանում Հայկը ստացել է ժողովրդական վարպետի կոչում, մասնակցել է շատ ցուցահանդեսների, Երեւանում ունեցել է նաեւ 3 անհատական ցուցահանդես. «Անհատական ցուցահանդեսը շատ պատասխանատու երեւույթ է, կարծես ստուգողական աշխատանք լինի: Հատկապես 1-ին ցուցահանդեսիս ժամանակ աննկարագրելիորեն մեծ էր հուզմունքս»,- պատմում է նա:

Իսկ ավագ արվեստագետի բախտը այս առումով «չի բերել». «Իմ երիտասարդության լավ տարիներին երկիրը քանդվեց, երկրաշարժ եղավ ու ստիպված էի ավելի շատ կենցաղի մասին մտածել»,- հիշում է նա: «Երկրաշարժից հետո սկսեց գերեզմանի քարեր քանդակել»,- հավելում է կինը` տիկին Էլմիրան: Այդ ժամանակ հիմնականում աստվածաշնչյան թեմաներով քանդակներ էին պատվիրում: Բայց անցյալ տարվանից էլ գերեզմանաքարեր չի պատրաստում:

Ա. Մարկոսյանը շատ պատվերներ է ստանում, նույնիսկ արտասահմանից. «Ավելի շատ սիրում եմ առանց պատվերների աշխատել, որովհետեւ սահմանափակված չեմ, իրականացնում եմ բոլոր մտահղացումներս»: Այդպիսի գործերից մեկն էլ` Քրիստոսի քանդակը, գնել է բռնցքամարտիկ Արթուր Աբրահամը եւ տեղադրել է Նորագավիթում:

Հայկը դեռ երիտասարդ է, դեռ չի կարեւորում եկամուտը. «Եթե արվեստը մարդու համար միայն եկամտի աղբյուր է դառնում, իրականում նա շատ է հեռանում արվեստից, իր ոճից, իր մտածողությունից»,- ընդգծում է Հայկը: Երիտասարդ արվեստագետին բարկացնում է, որ այսօր շատերը իբր դիմում են աբստրակցիայի ոճին, ինչ-որ անհասկանալի բան են գծում ու իրենց նկարիչ են հռչակում. «Մարդ պիտի կարողանա ակադեմիական նկարն անել, նոր միայն անցնի այլ ոճերի: Սալվադոր Դալին այնքան լավ էր ակադեմիական նկարչությունից, այն կարգի դպրոց էր անցել, որ կարող էր Ռեմբրանտի պես դիմանկար նկարել, բայց իր ոճը գտավ աբստրակցիայի մեջ»:

Հայր ու որդի եւս մեկ ընդհանուր նախասիրություն ունեն` որսորդությունը: Ի տարբերություն հորը, որը մոտ 35 տարի է զբաղվում է որսորդությամբ, Հայկը դեռ ոչ մի կենդանու չի սպանել. ինչպես նկատում է մայրը, որդուն ավելի շատ որսորդության ռոմանտիկ պահն է գրավում:

Հայկը, թեեւ Երեւանում աշխատանք ուներ, բայց նախընտրեց վերադառնալ հայրենի քաղաք` Արթիկ: «Ինչ էլ որ լինի, քո տունն ուրիշ է, մանավանդ որ միայն մեր արվեստանոցում եմ կարողանում լավ նկարել»,- խոստովանում է Հայկը եւ ավելացնում, որ շատ է ուզում, որ իր հայրենի քաղաքում երեխաների կապը արվեստի հետ մեծանա: Ծրագրում է Արթիկում, հետո նաեւ` Արցախում ցուցահանդեսներ կազմակերպել:

Ավագ արվեստագետն էլ պլաններ ունի` կապված իր հայրենի քաղաքի հետ. ուզում է արթիկցիների պարծանքի` Կարմիր վանքի մոտ մի լավ քանդակ դնել. «Մեր քաղաքի սիրահարները հաճախ վանքի մոտ են հանդիպում: Մտածում եմ, որ կարելի է նրանց հովանավոր մի քանդակ անել»:

Երիտասարդ արվեստագետը մի մեծ երազանք էլ ունի, մի երազանք, որը երեւի բնորոշ է բոլոր նկարիչներինՙ իր գործերը տեսնել աշխարհի ամենամեծ պատկերասրահներում: